TUVIM dla Ukrainy

Witryna Biblioteki Tuvim znalazła się na okładce branżowego czasopisma „Library Planet”.

Jak o tego doszło? To gest wdzięczności ze strony redakcji za działania realizowane dla i ze społecznością ukraińską przez zespół biblioteki od marca 2022 roku. W numerze opisuje je obszerny artykuł „Як українська культура змінила одну польську бібліотеку”, napisany przez Łukasza Kaczyńskiego, inicjatora i koordynatora większości tych wydarzeń.

Propozycja publikacji jest efektem spotkania z Oksaną Bruy, zastępczynią dyrektora Narodowej Biblioteki Ukrainy im. Jarosława Mądrego w Kijowie, podczas wizyty ukraińskiej delegacji w Łodzi. Co znajdziecie w artykule?

Chronologiczny opis kolejnych inicjatyw Tuvima zaczyna próba określenia ich charakteru: „Jeśli spojrzeć wstecz, przychodzi na myśl jedno słowo – naturalność. W tej pracy nie było planu na dużą skalę, nie było promowania własnych pomysłów, żadnego udawania kogoś, kim nie jesteśmy. Co było zamiast tego? Reagowanie na potrzeby. Uważna postawa. Słuchanie. Towarzyszenie. Współpraca”.

Dalej znajdziecie zapis drogi, jaką przeszła Biblioteka Tuvim począwszy od gestów solidarności (umieszczenia narodowych barw Ukrainy, wykonania wpinek, które rozdawane były Czytelniczkom i Czytelnikom) oraz działań, które realizowane były na terenie całego miasta (jak zbiórki darów, porady prawne udzielane przez osoby wskazane przez Urząd Miasta Łodzi).

Jako wydarzenie ważne dla formowania się kolejnych inicjatyw wskazany jest intensywny kurs podstaw języka polskiego, prowadzone w sali wydarzeniowo-warsztatowej Tuvima przez wolontariuszy ze Szkoły Językowej GOVORI.PL. Przez pół roku 2022 roku ukończyło go ponad 500 osób (kobiet i dzieci). Za jego sprawą biblioteka zaczyna być kojarzona przez społeczność ukraińską – matki z dziećmi i młodzież zacinają spędzać tu więcej czasu. Tuvim organizuje też pierwsze integracyjne wydarzenia np. polsko-ukraińskie warsztaty z kolażu dla kobiet.

Konieczny staje się zakup książek w języku ukraińskim (literatura dla dzieci, literatura popularna i fantastyka) oraz do nauki języka polskiego. Automatycznie księgozbiór uzupełniany jest o literaturę ukraińską w polskich przekładach i książki takich autorek i autorów jak Żadan, Sencow, Lubka, Andruchowycz, Kaminsky, Babkina, Zabużko, Śniadanko. Rozwijają się kontakty z polskich wydawcami i osobami zaangażowanymi w stwarzanie kulturze ukraińskiej miejsca, aby mogła zabrać głos. Wydawnictwo „Pogranicze” przekazuje darze dwujęzyczne wydania książek z serii Biblioteka Poezji Ukrainy „W obliczu wojny”.

Dzięki nowym kontaktom naturalna stała się potrzeba organizacji wydarzeń, na początek takich, które łączą aspekt kulturalny z pomocowym. Dzięki grantowi z ZAiKS-u Centrum Inicjatyw na Rzecz Rozwoju REGIO zorganizowało w Tuvimie dyskusję „Co widzę patrząc na wojnę”, promującą zbiórkę środków na leki dla szpitali wojskowych w obwodzie winnickim. Udział w niej wzięli goście z Irepinia w Ukrainie, z Warszawy i silna reprezentacja łódzka.

Włączenie się zespołu Tuvima w tkanie siatek maskujących dla ukraińskiej armii, nad którymi pracowano w Instytucie Ubioru ASP w Łodzi, skutkowało przygotowaniem własnych z czytelnikami w siedzibie biblioteki. Poznana w ASP studentka malarstwa Julia Grachuk z Odesy zorganizowała w Tuvimie prezentację serii obrazów, nad którymi pracowała w ramach stypendium Gaude Polonia.

Głośna i recenzowana w prasie kulturalnej była instalacja, przygotowana z wykorzystaniem zdjęć żołnierza i fotografa Dmytra Kozackiego, jednego z obrońców huty Azowstal, który w tym czasie przebywał już w rosyjskiej niewoli. Sprowadziła ona do Tuvima liczną publiczności i doczekała się replik m.in. w Fabryce Aktywności Miejskiej w Łodzi oraz Bibliotece Publicznej w Piasecznie.

Dobre relacje nawiązane z Martą Molifar, która kieruje punktem UNICEF Spilno w Łodzi, zaowocowało wydarzeniem „Podróż w czasie. Spotkanie dla osób z Polski i z Ukrainy”, które oparte było na albumowej publikacji „Ukraińcy XYZ: zwyczaje, gusta, styl życia” i cyfrowym archiwum zdjęć www.ukrainci.xyz. Trwają rozmowy o kolejnych wydarzeniach.

To również w Tuvimie odbył się prapremierowy pokaz filmu dokumentalnego „Wymazać naród”, który nakręcił dziennikarz, pisarz i podróżnik Tomasz Grzywaczewski. Film dokumentuje zniszczenia, jakich doznaje wielokulturowe dziedzictwo Ukrainy na skutek rosyjskiej inwazji i wysiłek ludzi, którzy je chronią. Niedawno kolejne pokazy odbyły się w Stanach Zjednoczonych i na Węgrzech. Po pokazie i rozmowie z reżyserem odbyła się ożywiona, wyważona dyskusja z silnym udziałem społeczności polskiej i ukraińskiej.

Również dzięki sieci kontaktów i nowych znajomości w kręgu osób, którym zależy na tworzeniu przestrzeni dla ukraińskiej kultury w Tuvimie można było też zobaczyć wystawę 3-metrowych wycinanek „Światło przez…” autorstwa studentek i studentów Kijowskiego Uniwersytetu Stołecznego im. Borysa Grinczenki (repliki w BUL-e, Restauracji „Obiecana” i Teatrze Szwalnia), a ukraińscy twórcy uznali przestrzeń Tuvima za właściwą dla swoich inicjatyw (próby chóru, zdjęcia do filmu dokumentalnego). Swoje cykle filmowe organizują tu także stowarzyszenia Ukraińsko-Polska Integracja i Kre-Aktywni.

W artykule mowa także o inicjatywach, które Łukasz Kaczyński realizował poza Tuvimem, jak trzydniowy pobyt w Łodzi pisarki i eseistki Oksany Zabużko (w kooperacji z Uniwersytetem Łódzkim, Szkołą Filmową, Teatrem Nowym i miastem Łódź), spotkanie Serhija Żadana z zespołem Sobaky w Mediatece MeMo (w kooperacji z Fundacją Ukrainian Center, wydawnictwem Czarne i miastem Łódź). W promocję wydarzenia i program towarzyszący włączyły się najważniejsze łódzkie księgarnie, liczne nasze filie w Śródmieściu, Dom Literatury w Łodzi oraz Łódzka Organizacja Turystyczna, dzięki czemu spotkaniu z pisarzem przysłuchiwało się ponad 300 osób. Jedną z ostatnich opisanych inicjatyw jest zaproszenie do Domu Literatury czterech autorek (Ołeny Stepanenko, Natalii Belczenko, Julii Stachiwskiej, Iryny Mularczuk), których książki ukazały się w serii Biblioteka Poezji Ukrainy.

Artykuł ukazał się w języku ukraińskim w przekładzie Natalii Bohun, głównej bibliotekarki Narodowej Biblioteki Ukrainy im. Jarosława Mądrego.

"Library Planet" to branżowe czasopismo naukowe adresowane do bibliotekarzy, naukowców, nauczycieli, doktorantów, studentów uczelni wyższych zajmujących się kształceniem pracowników bibliotek i informacji. Wydawane jest przez Narodową Bibliotekę Parlamentarną Ukrainy (obecnie – Bibliotekę Narodową Ukrainy im. Jarosława Mądrego).

Na zdjęciu: Łukasz Kaczyński z motankami przekazanymi przez bibliotekarki i bibliotekarzy ze Lwowa, którzy odwiedzili Łódź w 2023 roku.